PORADNIK Chłodzenie wodne

[Biafra 16739]

Chłodzenie wodne- z czym to się je? Postanowiłem napisać ten temat jako zbiór podstawowych informacji na temat chłodzenia wodnego. Być może nawet nada się na to żeby podpiąć go w dziale modding lub chłodzenie. Z założenia jest to poradnik który wytłumaczy zasadę działania LC, pomoże opracować projekt takiego układu i podpowie czego możemy się spodziewać. Jest to tłumaczenie kilku różnych poradników anglojęzycznych które dostępne są na zagranicznych forach.

 

Jeśli z czymś się nie zgadzasz, lub znalazłeś błąd to proszę o PW. Nie śmieć tematu. Jeśli chcesz dopisać część poradnika bo na czymś się znasz- bardzo proszę wyślij to do mnie i dodamy to tutaj wspominając że jesteś autorem. Z góry dziękuję za współpracę. Poradnik będzie systematycznie rozbudowywany.

 

NIE BIORĘ ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA NIEUMIEJĘTNE ZASTOSOWANIE RAD ZEBRANYCH W TYM PORADNIKU.

 

Czego potrzebujemy do zbudowania zestawu chłodzenia wodnego?

                Do podstawowego układu potrzebujemy kilku elementów. Oto szybka lista zakupów. W dalszej części omówię czym kierować się przy wyborze poszczególnych elementów zestawu.

1.       Pompy- serca układu wprawiającego w ruch ciecz znajdującą się w układzie

2.       Rezerwuaru- zbiornika z płynem który w łatwy sposób pozwoli kontrolować poziom płynu w układzie i umożliwi łatwe jego napełnienie

3.       Chłodnicy- jednej lub większej ich ilości. Jak stwierdzić ile i jakich chłodnic potrzebujemy? O tym za chwilę.

4.       Bloku na CPU- to miejsce gdzie ciecz z układu odbiera ciepło generowane przez procesor.

5.       Bloku na GPU- jeśli chcemy chłodzić też kartę graficzną to jest to element analogiczny do opisanego powyżej ale przeznaczony do użytku z kartą grafiki. Więcej na ten temat w szczegółowych poradnikach.

6.       Węży, złączek i płynu.

 

Podstawowa teoria chłodzenia wodnego.

 

                LC opiera się na fakcie, że woda jest znacznie lepszym przewodnikiem ciepła niż powietrze. Co za tym idzie, proporcjonalnie lepiej odbiera ona ciepło z produkujących je elementów komputera. Ciecz krąży w naszym układzie w sposób turbulentny, wymuszany przez ciśnienie generowane przez pompę oraz specyficzną konstrukcję bloków. W efekcie proces wymiany ciepła między układem a cieczą jest wydajniejszy i szybszy niż pomiędzy układem procesor-> radiator-> powietrze. Temperatura płynu wzrasta wraz z absorbowanym ciepłem podzespołów a obniżana jest w chłodnicy gdzie system cieniutkich, zazwyczaj miedzianych kanalików owiewany jest strumieniem powietrza z wentylatorów lub przez proces konwekcji oddaje energię do otoczenia. Powierzchnia wymiany ciepła z otoczeniem jest tu więc zdecydowanie większa niż w przypadku chłodzenia samym powietrzem. Zwiększona wydajność oddawania ciepła z elementów komputera do płynu i z płynu do otoczenia jest podstawą sporej wydajności chłodzenia wodnego. Takie są podstawy.

 

Jak mocne LC jest mi potrzebne?

 

Po pierwsze- znajdź TDP wszystkich układów które chcesz chłodzić wodą. Pomoże Ci google. Wpisujemy na przykład „TDP GTX680” i szybko dowiadujemy się że wartość dla tej karty to 195W. Teraz procesor „TDP i5 2500k”- 95W. Wiemy już że przykładowy układ chłodzący niepodkręconą 680tkę i popularny 2500k będzie musiał się zmierzyć z około 290W mocy przekształcanymi w ciepło. Kiedy już znamy całkowite TDP chłodzonych komponentów szukamy sobie recenzji chłodnic. Szukamy chłodnicy która przy mniej więcej podobnej pompie, przepływie i wymarzonym przez nas układzie wentylatorów będzie w stanie rozproszyć taką ilość ciepła. Tutaj przykład:

 

http://skinneelabs.com/assets/images/Radiators/XSPC/RX360v2/RX360-v2_HeatLoadChart.png

 

Powiedzmy że chcemy użyć wentylatorów działających przy 1000RPM. Będzie cicho. Czytamy więc z wykresu że chłodnica XSPC RX360 V2 będzie w stanie w takiej sytuacji osiągać deltę temperatur na poziomie 8 stopni. Co to oznacza? Że jeśli obciążymy ją sprzętem generującym 300W ciepła i podłączymy wentylatory działające z prędkością 1000RPM to ciecz w układzie będzie cieplejsza od temperatury w Twoim pokoju o 8 stopni. Proste prawda? Jeśli masz 25 stopni w pokoju to ciecz w Twoim układzie będzie miała 33 stopnie (co nie znaczy że procesor czy karta będzie miała właśnie taką temperaturę!!!). Większość układów celuje w 10 stopni różnicy między płynem a otoczeniem. Jest to więc pierwszy krok planowania przyszłej wydajności naszego układu. I krok niezwykle ważny. Jeśli kupimy jedną mało wydajną chłodnicę to wydajność układu nie będzie powalałą. Jeśli zaś napchamy ich zbyt dużo do naszej obudowy to będziemy potrzebować bardzo mocnej (lub nawet więcej niż jednej) pompki.

 

A co jeśli chcę podkręcać sprzęt. W dużym przybliżeniu TDP naszego sprzętu po OC możemy wyliczyć z następującego wzoru:

Moc OC= TDP*(zegar OC/ zegar STOCK)*(OC napięcie/ STOCK napięcie)^2

 

Chłodnice

 

Powierzchnia wymiany ciepła między płynem w układzie a otoczeniem. Zwykle prostokątne ustrojstwa zaprojektowane tak, aby łatwo było umieścić na nich wentylatory. Podobna jest też ich nomenklatura. Chłodnica 140 pozwala na zamontowanie jednego wentylatora typu 140mm. Analogicznie, chłodnica 360 pozwoli na instalację trzech wentylatorów typu 120mm. Im większa chłodnica tym większa powierzchnia wymiany ciepła. Jest jeszcze jeden parametr który jest tu bardzo ważny- gęstość upakowania finów chłodnicy podawana jako FPI (fins per inch- finy na cal). Nie można powiedzieć o bezpośredniej zależności między FPI a wydajnością układu bo trzeba to wykalkulować pod siebie. Im bardziej „upakowana” chłodnica tym wydajniej oddaje ciepło ale tym mocniej wiać musi wentylator żeby przepchnąć powietrze między finami. Po dokładne wyliczenia polecam sięgnąć przy przyglądaniu się konkretnemu modelowi chłodnicy bo ciężko tu generalizować. Ma to jednak wpływ wybór wentylatorów. Chłodnice projektowane pod wolnoobrotowe wentylatory będą się zazwyczaj charakteryzować niższym współczynnikiem FPI niż te projektowane dla maksymalnej wydajności z szybkimi wentylatorami.

 

http://www.ekwb.com/shop/media/catalog/product/cache/1/image/5e06319eda06f020e43594a9c230972d/e/k/ek-coolstream-rad-xt-360_front_600.jpg

 

Bloki CPU

 

Po recenzje najnowszych modeli i testy porównawcze odsyłam do wujka google. Pomocne może okazać się kilka stron.

http://skinneelabs.com/cpu-water-blocks/

http://martinsliquidlab.org/category/blocks/

http://www.overclock.net/t/749693/review-22-cpu-waterblocks-tested-roundup

 

 

 

http://www.ekwb.com/shop/media/catalog/product/cache/1/image/5e06319eda06f020e43594a9c230972d/e/k/ek-supremacy_ca_front_800.jpg

Blok GPU:

 

http://www.ekwb.com/shop/media/catalog/product/cache/1/image/5e06319eda06f020e43594a9c230972d/d/s/dsc_0856_800.jpg

 

Pompa

 

Serce układu. Wprawia całą ciecz w ruch i jest niezbędna w każdym układzie chłodzenia wodnego. Proponuję sporo poczytać zanim zdecydujesz się na konkretny model pompy. Najpopularniejsze modele to zdecydowanie DDC Lainga które sprzedawane są przez różne firmy pod własnymi szyldami. Podbnie z pompkami Jingway które rebrandowane są na serię DCP od EK oraz, między innymi, Phobya

Polecane lektury:

http://martinsliquidlab.org/category/pumps/

http://skinneelabs.com/water-cooling-pumps/

http://www.xtremesystems.org/forums/showthread.php?257721-Skinnee-Labs-The-Pump-thread...

 

http://image.ceneo.pl/data/products/2566274/f-swiftech-mcp350.jpg

 

http://www.ekwb.com/shop/media/catalog/product/cache/1/image/5e06319eda06f020e43594a9c230972d/e/k/ek-dcp-4.0_2.jpg

 

Rezerwuar

 

Miejsce gdzie zbiera się nadmiar płynu z układu. Ułatwia napełnianie układu oraz gwarantuje że pompka nigdy nie będzie chodziła „na sucho”. Z tego właśnie powodu rezerwuar zawsze powinien znajdować się w układzie bezpośrednio przed pompą. Jeśli pompkę uruchomimy bez płynu niezwykle szybko zabijemy jej łożysko lub spowodujemy jej przegrzanie. Dlatego, ze względów praktycznych, rezerwuar w układzie być powinien!

Jaki rezerwuar mi potrzebny? Tubalny, montowany w zatoce 5,25, montowany bezpośrednio do pompki jako top? Przemyśl układ jaki planujesz do swojej obudowy i do tego dopasuj idealne rozwiązanie.

Jeśli ktoś chce oszczędzić na swoim układzie to rezerwuar nie jest niezbędnym elementem chłodzenia wodnego. Z powodzeniem zastąpi go trójnik poprzez który napełnimy układ. Ze względu na wspomniane powyżej praktyczne aspekty posiadania rezerwuaru w naszej pętli zdecydowanie zaleca się jego instalację.

 

http://www.ekwb.com/shop/media/catalog/product/cache/1/image/5e06319eda06f020e43594a9c230972d/e/k/ek-bay_spin_csq_800.jpg

 

http://www.ekwb.com/shop/media/catalog/product/cache/1/image/5e06319eda06f020e43594a9c230972d/e/k/ek-resx3_150_800.jpg

 

Złączki i węże

 

Standardowym gniazdem które znajdziemy w większości elementów chłodzenia wodnego jest tak zwany port G1/4. Takie gniazdo będziemy mieli w ogromnej większości bloków, chłodnic i pomp. Dlatego też większość złączek musi mieć z jednej strony taki właśnie gwint. Po drugiej stronie zaczyna się prawdziwa zabawa. Będę polecał złączki kompresyjne (czyli takie z nakrętkami gwarantującymi szczelność- dlatego że mamy 2013 rok i opaski zaciskowe wyglądają dobrze tylko na wężach ogrodowych). Podaje się tutaj dwa wymiary części która posłuży do naciągnięcia węża. ID oraz OD. Inner diameter (ID) to średnica wewnętrzna węża. Jeśli wąż będzie miał średnicę wewnętrzną 10mm a nasza złączką dostosowana będzie do ID 12mm to nie uda nam się węża na nią naciągnąć. Przez analogię jeśli nasz wąż będzie miał średnicę zewnętrzną (OD-outside diameter) wyższą niż ta do której zaprojektowana została złączka to nie będziemy w stanie nakręcić uciskowej nakrętki która zapewni szczelność połączenia. Proste rozwiązanie? Kup złączki 16/10 (OD/ID) i węże o tych samych rozmiarach. Czemu? To dobry kompromis pomiędzy elastycznym wężem który formuje ładne łuki bez problemów z załamywaniem się a niską restrykcyjnością (czyli hamowaniem przepływu płynu przez wąż).

 

http://www.ekwb.com/shop/media/catalog/product/cache/1/image/5e06319eda06f020e43594a9c230972d/e/k/ek-psc-10mm_800_1.jpg

 

Pamiętaj że do każdego elementu musisz dokupić złączki! (W ogromnej większości przypadków nie są one dodawane do zestawu)

 

 

Płyn

 

Każdy zaprawiony w bojach entuzjasta powie Ci to samo. Najlepiej sprawdza się zwykła woda destylowana. Potrzeba tu tylko kilku dodatków- biocide (siarczan miedzi który zatrzyma porost bakterii i glonów w naszym układzie) oraz mieszanki inhibitorów korozji (zapobiegną utlenianiu się metali w naszym układzie). Jeśli zaś planujesz użyć gotowego płynu koniecznie zapoznaj się z jego charakterystyką i dokumentacją. Dla produktów firmy mayhems dostępna jest encyklopedia ich poprawnego użytku:

http://www.overclock.net/t/1286896/mayhems-users-club

 

 

Projektowanie układu

 

Każdy projekt chłodzenia wodnego powinien zacząć się od dokładnych oględzin obudowy. Zapoznaj się z możliwościami swojej obudowy, przeglądaj fora entuzjastów tego modelu, wpisz w google zapytanie „LC/WC + nazwa twojej obudowy”. Poświęć troszkę czasu aby pomierzyć dostępne miejsce i podjąć decyzję odnośnie lokalizacji poszczególnych elementów i układu węży. Ważne jest aby pamiętać że masz właściwie tylko jedno ograniczenie: rezerwuar powinien znajdować się bezpośrednio przed pompą. Cała reszta to w dużej mierze tylko estetyka. Wielu ludzi sili się na to żeby po każdym elemencie produkującym ciepło (CPU, GPU) woda płynęła bezpośrednio do chłodnicy. Rozumują w ten sposób „woda nagrzeje się na CPU, schłodzi w chłodnicy, potem nagrzeje się w GPU i znowu się ochłodzi”. To mylne podejście, w rzeczywistości przepływ cieczy jest zwyczajnie zbyt szybki aby miało to większe znaczenie. Liczy się bardziej całkowita pojemność cieplna układu i wydajność systemu wymiany ciepła z otoczeniem (zestawu chłodnic i wentylatorów). Różnice sięgają dziesiątych części stopnia C. Wam pozostawiam osąd czy warto jest psuć sobie ładny układ węży dla takiego zysku. 

 

Budujemy układ

 

Mamy już wszystko. Co teraz? Poświęć troszkę czasu na dokładną inspekcję elementów. Warto każdy z nich z osobna przepłukać wodą. Kilkukrotnie napełniamy go wodą z kranu a na koniec raz wodą destylowaną. Następnie suszymy. Będziecie zdziwieni ile opiłków, brudów i różnego rodzaju osadów potrafi znaleźć sobie miejsce w całkowicie nowej chłodnicy lub bloku. Warto więc poświęcić kilka minut na płukanie aby potem oszczędzić sobie konieczności rozmontowania gotowego układu bo opiłki zatkały blok.

Instalujemy bloki. Tutaj postępujemy zgodnie z instrukcjami producentów bloków dołączanymi do zestawów. Większość bloków na CPU instaluje się łatwiej niż chłodzenia powietrzne. Przeczytaj instrukcję, to nic trudnego. Dużo trudniejsza jest instalacja bloków na GPU, zwłaszcza że większość dostępnych kart graficznych nie posiada osłon termicznych na rdzeniu graficznym. Odsłonięty rdzeń jest bardzo podatny na uszkodzenia mechaniczne i należy tu zachować NAJWYŻSZĄ OSTROŻNOŚĆ. Jeśli jednak dokładnie zapoznasz się z instrukcją okaże się że nie jest to czynność niemożliwa do wykonania.

Bloki mamy na miejscu. Przykręć złączki do każdego z elementów. Tutaj polecam użycie jedynie siły własnych rąk, lub dostarczonych narzędzi. Nie wymaga to specjalnej siły. Większość złączek posiada uszczelki i nie wymaga silnego dokręcenia, wręcz przeciwnie- użycie zbyt dużej siły może zerwać gwint lub spowodować pęknięcie elementu z pleksi (jak niektóre bloki czy większość rezerwuarów). Wszystko w granicach rozsądku.

Następnie instalujemy wszystko na swoim miejscu w obudowie- chłodnice (jeszcze bez wentylatorów), rezerwuar i pompkę oraz płytę główną i kartę graficzną. Pora dociąć węże. Dbaj o to żeby linia cięcia była prosta oraz aby wąż nie był za krótki. Powinien spokojnie i luźno dochodzić do końca złączek. Następnie dokręcamy kompresyjną część każdej ze złączek (nie zapomnij jej naciągnąć na wąż zanim wepchniesz go na złączkę!).  

Wszystko na miejscu, połączone wężami.

Ostrożnie przykręcamy wentylatory! Nie jedna osoba dokręcając zbyt daleko śruby wentylatorów uszkodziła finy chłodnicy. Zachowaj ostrożność!

 

Czas napełnić układ.

 

!!!Całą procedurę napełniania należy przeprowadzić po obłożeniu wszystkich istotnych części komputera papierowymi ręcznikami. W ten sposób zapobiegniemy zmoczeniu komponentów komputera w przypadku nieszczelności układu.!!!

 

Pełno jest poradników jak należy to zrobić. Podstawowym kryterium jest jednak to, że pompa nie może pracować „na sucho”. Powoli napełniamy rezerwuar. Część wody spłynie sobie do niższych części układu. Kiedy już mamy pełny rezerwuar czas uruchomić pompkę. Podłączamy ją do gniazda molex. (Zasilacz możemy na tym etapie trzymać poza obudową, odpięty od wszystkich elementów komputera, w celu uniknięcia problemów w przypadku ewentualnego wycieku.) . No i właśnie… Jak to zrobić nie uruchamiając całego komputera i nie ryzykując zalania sprzętu gdyby układ okazał się nieszczelny? Najprostszym sposobem jest połączenie dwóch kabli zasilacza na wtyczce 24/20 pin. Łączymy zielony kabel z dowolnym czarnym za pomocą spinacza biurowego lub kawałka kabla. Tak jak na obrazku poniżej:

 

http://i286.photobucket.com/albums/ll98/gcarver2006/ATX_UPS-start.png

Następnie podłączamy zasilacz do prądu i włączamy na chwilę przycisk power na zasilaczu. NA CHWILKĘ! Co się stanie? Płyn z rezerwuaru zostanie gwałtownie wessany przez pompkę. Rezerwuar się opróżni a my szybko wyłączamy pompkę i napełniamy go ponownie. Powtarzamy ten cykl aż układ się napełni. Zasadę dobrze opisują filmiki do których zalinkuję poniżej.

 

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=777JcqPVgLU

 

Po zakończeniu napełniania pozostawiamy włączony komputer na kilka godzin w celu kontroli szczelności. Przez pierwszą godzinę testu uważnie przyglądamy się wszystkim połączeniom i szukamy ewentualnych wycieków. W zdecydowanej większości przypadków jeśli ma nastąpić wyciek to nastąpi on natychmiast. Warto jednak dla pewności pozostawić komputer z włączoną pompą (nadal na spiętym na krótko zasilaczu) na kilka godzin aby mieć pewność że lekki wyciek na którymś z połączeń nie spowoduje uszkodzeń któregoś z elementów naszej maszyny. 

 

Poradniki online:

 

Warto również wspomnieć że ogromną pomoc dostarczają poradniki umieszczone na serwisie youtube. Tutaj moja ulubiona seria filmów która pomogła mi zbudować mój układ:

 

http://www.youtube.com/watch?v=aHNFhTAvvBA

http://www.youtube.com/watch?v=Lpo3y7B2jMo

http://www.youtube.com/watch?v=krgK2dcxJ5g

http://www.youtube.com/watch?v=KnbbZQ2OhEg

 

 

 

Utrzymanie

 

Jeśli chodzi o utrzymanie Twojego układu to zależy ono silnie od płynu którego używasz. Większość ludzi zaleca wymianę płynu w układzie raz na 6-9 miesięcy. Mimo to są ludzie którzy trzymają ten sam płyn w układzie (mayhems pastel) przez trzy lata bez większych problemów. Jeśli jednak używasz wody z dodatkiem biocide i inhibitorów korozji to warto zaplanować jej wymianę raz na pół roku (koszt jest praktycznie zerowy- butelka destylki ze sklepu). Biocide i inhibitory to praktycznie jednorazowy wydatek bo na litr płynu używa się jednej- dwóch kropli. Dobrą praktyką jest także coroczny przegląd instalacji. Raz w roku rozkładamy układ oraz bloki i poddajemy je dokładnemu czyszczeniu. Możemy do tego użyć mieszaniny wody i octu (w proporcjach 80/20) oraz szczoteczki do zębów. Płuczemy również chłodnice.  Po ponownym zmontowaniu układu konieczny jest ponowny test jego szczelności!

Alternatywnym rozwiązaniem jest użycie wody z płynem do mycia naczyń i moczenie w nim porozkładanych elementów układu. Ewentualnie możemy puścić wodę z płynem w układzie a następnie przepłukać układ wodą w celu usunięcia pieniącego się płynu. Pozwoli to zapobiec przyspieszonemu syfieniu się układu które może wystąpić po stosowaniu roztworu octu.

 

Fajne! Gdzie to kupić?

 

W naszym nadwiślańskim kraju możemy kupić elementy niezbędne do budowy zestawu chłodzenia wodnego w kilku sklepach:

 

https://www.cooling.pl/index.php

http://www.darmacz.pl/

http://www.angela.pl/

 

Poza granicami kraju polecam sklepy niemieckie:

 

http://aquatuning.de/index.php

http://www.caseking.de/shop/catalog/

 

Znasz inne sprawdzone sklepy z LC? Napisz do mnie a dodamy tutaj linki!

 

 

Podziękowania za wkład w budowę poradnika dla użytkowników:

Tomashec- wizualizacja układu

Mardok- uwagi o zachowaniu bezpieczeństwa przy składaniu i zalewaniu układu

t.luk- kilka generalnych uwag

Darmacz- uwagi o sposobach czyszczenia układu

jacekgothic- za obsługę techniczną tej góry wypocin

 

 

KLIK >> Pytania do poradnika o chłodzeniu wodnym   <<KLIK

Edytowane 26 Lipca 2016 przez Biafra

[natsu 1871]

Ostatnimi czasy przybyło nam na forum osób poszukujących elementów chłodzenia wodnego więc uznałem, że warto stworzyć taki mały poradnik/przewodnik by pokazać które elementy zestawu wodnego są najwydajniejsze/najbardziej opłacalne.

 

Ten mały poradnik będzie obejmował chłodnice, bloki CPU (sensownego testu bloków gpu niestety nigdzie nie ma), węże i płyny. W przypadku bloków i chłodnic nie będę się wdawał w szczegóły dotyczące restrykcyjności lub gęstości finów (wartość dotycząca jedynie chłodnic), ale pokaże wykres zawierający to co interesuje każdego amatora chłodzenia wodnego czyli temperaturę

 

 

Chłodnice

 

Poniżej możecie zobaczyć rezultaty największego testu chłodnic o rozmiarze 360mm. Jest to jedyne takie zestawienie i warto z niego korzystać podczas wyboru chłodnicy zarówno 360mm jak i 240mm

 

800rpm

 

http://www.abload.de/img/80027vq5.png

http://www.abload.de/img/1200xh62q.png

1200rpm

 

         Bloki CPU

 

Zestawienie oprócz nazwy bloku i temperatury zawiera także skróconą nazwę pasty termoprzewodzącej, która została użyta w teście (IX- Indigo Extreme, MX2 – Arctic Cooling MX2)

 

http://i.imgur.com/8Hhg7iT.png

 

Węże

 

Najczęściej używane w naszym kraju/najbardziej dostępne

 

1. Masterkleer

 

Wąż bardzo odporny na załamania o 3mm ściance. Przy kontakcie z barwnikami można zauważyć mgiełkę. Nie jest krystalicznie przejrzysty, bardzo giętki i elastyczny co pozwala na tworzenie ciasnych łuków bez obaw o załamanie się węża

 

2.Primochill Advanced LRT

 

Odporny na załamania , krystalicznie przezroczysty, pozbawiony plastyfikatora wąż. Idealnie współgra z premixami nie powodując przy tym wytrącania osadu

 

3.Tygon R3603

 

Idealne połączenie giętkości i twardości. Należy zwracać szczególną uwagę by nie ‘łamać’ węża ponieważ może to doprowadzić do jego uszkodzenia. Nadaje się do praktycznie każdego rodzaju połączeń, od prostych do ultra ciasnych. Posiada plastyfikator co może powodować problemy z kolorowymi płynami i barwnikami

 

Poniżej link do baaaardzo obszernego wpisu na temat plastyfikatora i niektórych węży

http://www.overclock.net/t/1380775/what-is-plasticizer

 

 

Płyny chłodnicze

 

W przypadku tego zestawienie trzeba napisać trochę więcej. Jest to jedyne (niestety) zestawienie/test płynów używanych w chłodzeniu wodnym. Autor zobrazował wpływ danego premixu na temperaturę podzespołów, nie napisano nic o tym czy dany płyn zostawia przykre niespodzianki w środku układu w postaci osadu lub całkowicie odbarwia blok lub zapycha blok (a zdarzały się i takie przypadki).

 

Z opinii wielu użytkowników na OCN można wysunąć wniosek, że do polecanych chłodziw zaliczają się płyny:

1. Destylka + Biocide

2. Mayhems

3. EK

 

 

 

 

4. Feser aka syfer

 

Co do pozostałych marek takich jak Kooolance czy primochill nie mam zbyt wielu informacji a jeżeli już są to jeszcze starsze niż poniższy wykres. Zostanę więc przy tym co udało mi się ustalić by nie wprowadzać niepotrzebnego zamętu

Wykres okropnie stary,ale w pewnym stopniu pokazuje zmianę temp. po użyciu premixów

http://skinneelabs.com/assets/images/Other/Coolant/SL-Coolant_chart-cpuavg.png

 

 

http://skinneelabs.com/assets/images/Other/Coolant/SL-Coolant_chart-gpuavg.png

 

 

Pompa

 

Serce całego układu czyli pompa. Liczą się tutaj dwie wartości czyli GPM (gallons per minute) i PSI (ciśnienie). Najważniejszy wartością jest tutaj PSI przy 1GPM (wartość wyższa od 1GPM nie daje praktycznie żadnych korzyści)

Tak naprawdę wybór najczęściej sprowadza się do trzech różnych pompek (chyba najbardziej popularnych u nas) a są nimi:

 

1.DCP 4.0

 

Najgłośniejsza i najstarsza pompa (co nie znaczy, że najgorsza). Sprowadzona do 7v i wyciszona odpowiednią matą jest bardzo cicha (pod warunkiem, że ruszy na 7v gdyż nie każda sztuka daje się uruchomić poniżej 12v) i radzi sobie z dość rozbudowanym układem

Ciśnienie przy 1GPM wynosi 3.83 PSI

 

2.MCP35x

 

Kompaktowa, bardzo silna, potrafiąca napędzić bardzo rozbudowane systemy (osobiście widziałem układy 4GPU + CPU + 3 chłodnice). Generująca potężne ciśnienie pompa nadaje się idealnie do restrykcyjnych bloków i chłodnic.

Ciśnienie generowane przez pompkę na stockowym topie to aż 6.13 PSI

 

3.VPP655

 

Używam od jakiegoś czasu i mogę śmiało polecić. Pompa z możliwością sterowania prędkością(przełącznik znajdujący się z tyłu pompy), bezgłośna nawet na piątym (najwyższym) biegu, bardzo chłodna (bo oddająca ciepło do układu). Nadaje się do bardzo rozbudowanych układów, jedna z najczęściej polecanych pomp (na równi z MCP355 i MCP35x)

Ciśnienie na stokcowym topie to 4.72 PSI

 

Teraz słowo na temat obliczania restrykcyjności układu.

Chłodnica to zawsze 0.20 PSI (jednym znanym mi wyjątkiem jest HWLabs GTX , który ma PSI na poziomie 1.0)

CPU – 1.25 (aquacomputer 2.0)

GPU Fullcover – 1.1 (znowu aquacomputer, ale tym razem aż 3.0)

GPU Universal – 1.3

Rezerwuar, wąż, złączki <0.2 na cały loop

 

Wystarczy dodać to wszystko i wybrać pompkę, która poradzi sobie z restrykcyjnością naszego układu czyli jeśli nasz układ ma współczynnik restrykcyjności na poziomie 3PSI to potrzeba nam pompy potrafiącej wygenerować większe ciśnienie by woda mogła się swobodnie poruszać w układzie

Edytowane 19 Kwietnia 2013 przez natsu

[natsu 1871]

Dodatkowe testy bloków na trzech różnych podstawkach

 

http://imageshack.us/a/img543/5046/deltat2500k.png

 

http://imageshack.us/a/img854/3764/deltat3770k.png

 

http://imageshack.us/a/img594/1107/deltat3930k.png

 

http://imageshack.us/a/img822/1493/combinedrpi.png

[Biafra 16739]

Podstawowy zestaw LC

 

Przykładowy, NAJTAŃSZY, godny polecenia zestaw LC dla samego CPU. To tylko propozycja, nie jedyna słuszna droga budowy budżetowego zestawu chłodzenia wodnego ale pozwala na podstawową orientację w zakresie kosztów budowy takiego projektu. 

 

Blok CPU:         EK Water Blocks EK Supreme LTX - Acetal CSQ                           ~140 zł

Rezerwuar:       EK Water Blocks Reservoir Combo DCP 2.2                                  ~110 zł

Pompa:             EK Water Blocks EK-DCP 2.2                                                         ~145 zł

Chłodnica:        Alphacool NexXxoS XT30 Full Copper 240mm                                ~160 zł

Złączki:             10mm (3/8') złączka choinkowa NK10 G1/4 - silver nickel               ~ 9 zł x 6 

Wąż:                 Masterkleer wąż 10/16 (3/8"ID) UV-active White                              ~20 zł 

Wentylatory:     Scythe 120mm KAZE-JYUNI Slip Stream 1600rpm                           ~30 zł x2

 

Suma:                                                                                                                      ~700 zł

 

Opcje rozbudowy

 

- Zmiana pompy na DCP 4.0 +30 złotych (droższa pompa i większy zintegrowany rezerwuar)- zwiększy opcje późniejszej rozbudowy pozwalając zachować lepszą kulturę pracy pompy.

 

- Zmiana bloku na bardziej wydajny +100 złotych przy wymianie na EK supremacy- zwiększy wydajność zestawu.

 

- Grubsza, wydajniejsza chłodnica +40 złotych przy wymianie na grubszy (4,5 cm vs 3 cm) model XT45- również pozytywnie wpłynie na wydajność zestawu. Upewnij się jednak że posiadasz wystarczającą ilość miejsca na grubą chłodnicę.

[gtxxor 3481]

Dobór odpowiedniego płynu chłodniczego jest jedną z najważniejszych kwestii, z jakimi użytkownik spotyka się kompletując układ chłodzenia wodnego.  Na rynku występuje szeroka gama różnorakich cieczy, które dla laika wydawać się mogą wręcz nierozróżnialne. O czym warto pamiętać wybierając odpowiednią mieszankę? Jakim płynom można zaufać, a jakich lepiej unikać? Skąd się biorą różnice cenowe? Zapraszam do lektury.

 

Chłodziwa wykorzystywane w komputerowym LC, podzielić można na kilka kategorii, w zależności od następujących kryteriów takiego podziału:

-forma dostępności (gotowa mieszanka, koncentrat, dodatki uszlachetniające do wody destylowanej)

-substancja bazowa (glikol etylenowy / propylenowy, woda destylowana / demineralizowana)

-przeznaczenie (płyny dedykowane do komputerów, inne płyny chłodnicze (np. samochodowe))

 

Warto napomknąć, że nie są to jedyne wyznaczniki pogrupowania płynów ale takie (moim zdaniem) najbardziej charakterystyczne (i najważniejsze).

 

---PŁYNY DEDYKOWANE GOTOWE (PRE-MIX) ORAZ KONCENTRATY---

 

Najliczniejszą grupą (jeśli chodzi o użytkowników komputerowego zestawu LC) są płyny dedykowane komputerom, kupione pod postacią gotowej mieszanki. Wśród takich produktów warto wymienić popularny ostatnio Mayhems Pastel, przystępny cenowo Aquacomputer DP Ultra, czy cieszący się złą sławą płyn Feser.

 

Chłodziwa tego gatunku oparte są przeważnie na glikolu (etylenowy, bądź propylenowy), chociaż zdarzają się wyjątki (Mayhems Pastel). Niemniej jednak glikol dalej wiedzie prym, wśród nieco tańszych propozycji. Glikol jest alkoholem, o większej od wody gęstości. Charakteryzuje się on nieco gorszą zdolnością do odbierania ciepła, stawia też nieco większy opór pompie (gęstość) - natomiast daje pewność braku problemów z rozwojem życia organicznego w układzie (glony). Wielu producentów twierdzi też, że ich płyn nie przewodzi prądu elektrycznego (jest przez to w 100% bezpieczny). Jest to naciąganie faktów, bowiem czysta woda destylowana także nie przewodzi prądu, ale wystarczy kilka dni w układzie i wypłukanie drobnoustrojów, by ciecz z powrotem stała się przewodnikiem. Gotowe płyny chłodnicze, oprócz czystego glikolu, zawierają szereg substancji uszlachetniających dla metali w układzie oraz (chociaż nie jest to regułą) barwnik i/lub środek zapewniający reaktywność na światło UV.

 

Dwa ostatnie z wymienionych bywają częstą przyczyną problemów. Substancje te lubią wytrącić się z cieczy i zapchać bloki wodne, co znacząco obniży wydajność układu (i zmusi do rozbiórki i gruntownego płukania), a w skrajnych przypadkach uszkodzi niektóre jego elementy. Przyczyn wytrącania barwników jest kilka, począwszy od źle wypłukanego układu (reakcje chemiczne z zanieczyszczeniami), a kończąc na fabrycznym niedopatrzeniu i złym składzie mieszanki. Kolorowe płyny wymagają często doboru określonych węży, czy nieskazitelnej sterylności układu - nie zalecam ich początkującym.

 

Płyny dedykowane czasem występują w formie koncentratów (do zmieszania 1:1 z wodą destylowaną/demineralizowaną) - ich zaletą jest niższa cena od płynów gotowych do użytku (pre-mix). Polecam jednak sprawdzić, czy ma się w okolicy dostęp do wody destylowanej (stacja benzynowa, apteka, etc.)

 

Godne polecenia: Mayhems Pastel (wymaga węży bez plastyfikatora (np. Masterkleer - UNIKAĆ Tygon)), Aquacomputer DP Ultra (bezbarwny), EK-Ekoolant CLEAR, Mayhems Pre-Mix X1 (zwłaszcza bezbarwny)

Unikać: Feser One (zwłaszcza w wersjach kolorowych), EK-Ekoolant (kolorowe), Mayhems Aurora (płyn tylko do prezentacji - przydatność 14 dni)

 

 

---DEDYKOWANE DODATKI USZLACHETNIAJĄCE DO WODY DESTYLOWANEJ---

 

Uszlachetniacze do wody destylowanej dostępne są na ogół w niewielkich flakonikach. Ich rozmiar może być nieco mylący, bowiem w większości przypadków wystarcza tylko kropla substancji, na litr wody destylowanej. Środki tego typu zawierają związki zapobiegające korozji (inhibitory) oraz rozwojowi organizmów w układzie. Wielu entuzjastów uważa takie połączenie za najlepsze(najwydajniejsze), woda z racji niższej gęstości może krążyć w układzie szybciej, dzięki czemu zyskujemy tzw. high flow (wysoki przepływ). W praktyce różnice pomiędzy topowymi pre-mix, a "destylką" sięgają często ułamków stopnii Celsjusza i początkujący może je pominąć.

 

Kilka firm oferuje w swojej ofercie także inne dodatki do wody destylowanej, np. barwniki. Dzięki temu w bardzo tani sposób stworzyć można swój własny płyn chłodniczy, spersonalizowany do potrzeb.

 

Trzeba jednak pamiętać żeby utrzymywać obojętne pH mieszaniny, które gwarantuje nam brak problemów z wcześniej wspomnianym korodowaniem elementów, pojawianiem się organizmów, czy wytrącaniu poszczególnych substancji w postaci osadów. pH łatwo zmierzyć za pomocą tzw. papierków lakmusowych. Kwestia "przydatności" jest dość dyskusyjna, przyjęło się jednak że taką mieszaninę warto wymienić, co 6 miesięcy, zwłaszcza że koszta są znikome.

 

Godne polecenia: Mayhems Biocide Extreme (flakon 10ml, w zestawie z papierkami do pomiaru pH i instrukcją użytkowania).

Unikać: /nie spotkałem się/

 

 

---CHŁODZIWA NIEDEDYKOWANE---

 

W tej kategorii prym od lat wiedzie płyn do chłodnic samochodowych Borygo. Jest on niczym innym jak glikolem etylenowym, z dodatkami uszlachetniającymi dla (między innymi) aluminium oraz środkami smakowymi i zapachowymi zapobiegającymi wypiciu (serio ktoś by to chciał pić?). Płyn Borygo (zwłaszcza 'zimowy') jest bardzo gęsty i zaleca się rozcieńczenie go z wodą destylowaną w dowolnych proporcjach (polecam 1:1). Jest znacznie tańszy w zakupie, od wszelkich produktów dedykowanych (niecałe 8zł za 1L na stacji Orlen - Petrygo Q), a przy tym łatwo dostępny. Mimo kolorowych barwników nie stwierdzono problemów z osadami. Borygo jest ciekawą (i tanią) alternatywą dla dedykowanych propozycji. Esteci mogą zakupić go w kilku kolorach. Nie polecam eksperymentowania z czystym glikolem, np. takim do spryskiwania tytoniu. Nie posiada on żadnych dodatków zapobiegających korozji.

 

Osoby lubujące się programach Adama Słodowego, mogą za to spróbować z akwarystycznymi uszlachetniaczami (środki glonobójcze i inhibitory korozji) w roli dodatku do wody destylowanej, nie zalecam jednak laikom w dziedzinie chemii.

 

 

Dobranie odpowiedniego płynu dla siebie, to dość skomplikowana kwestia. Pozornie może wydawać się, że LC jest tak drogą inwestycją, że różnice w cenach płynów nie grają roli. Jednak w przypadku dość budżetowego zestawu (600-700zł) wydatek rzędu 80zł za litrową butelkę płynu Mayhems Pastel nie jest wcale takim detalem. Problem mają również osoby dysponujące bardzo dużymi rezerwuarami i długimi połączeniami, w takie układy często wchodzi więcej niż litr i koszta się zwielokrotniają. Można oczywiście uzupełniać braki płynu wodą destylowaną, ale na większą skalę spowoduje to wyblaknięcie koloru (logiczne).

 

Przede wszystkim warto zastanowić się czego od płynu oczekujemy. Jeśli budujemy układ nastawiony na wygląd, to przezroczysty płyn nie jest najlepszym rozwiązaniem. Można oczywiście zniwelować ten "problem" przez zakup kolorowych węży, ale powiem uczciwie, że nie daje to takiego efektu.

 

Maniacy wydajności (i flow) z pewnością i tak wybiorą "destylkę" z biocide, ten sam wybór mogą podjąć oszczędni. Dla tych drugich ciekawą propozycją będzie też szeroka gama płynów niededykowanych, które jak się okazuje właściwościami chłodzącymi wcale nie ustępują droższym propozycjom.

 

Mam nadzieje, że przeczytanie zakładek poświęconych konkretnym rodzajom chłodziw pomoże odpowiednio zadecydować i cieszyć się długą i bezawaryjną pracą układu.